แนวทางการจัดการอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเพื่อความยั่งยืนทางวัฒนธรรมและวิถีชีวิต : กรณีศึกษา อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี
Abstract
งานวิจัยเรื่อง “แนวทางการจดการอ ั ุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเพื่อความยั่งยืนทางวัฒนธรรมและวิถีชีวิต : กรณีศึกษาอาเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี” มีวตถั ุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวัฒนธรรมด้ังเดิมของชุมชนเกาะสมุย 2) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงทาง
วฒนธรรมจากอ ั ุตสาหกรรมท่องเที่ยวของเกาะสมุย 3) กําหนดแนวทางการจัดการ
ท่องเที่ยวที่เหมาะสมต่อความยงยั่ นทางว ื ฒนธรรมของช ั ุมชนเกาะสมุยและ 4) ศึกษาปัญหา
อุปสรรคและแนวทางแกไขเพ ้ ื่อความยงยั่ ืนของการท่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมของเกาะสม ั ุย
จงหว ั ดสั ุราษฎร์ธานีโดยใชว้ิธีการวิจยเชั ิงคุณภาพ ไดแก้ ่การสมภาษณ ั ์แบบไม่เป็นทางการ
(Non-Structural) การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-dept Interview) การจดสนทนากล ั ุ่มแบบเจาะจง
(Focus Group) และการจดเวท ั ีประชุม เป็นเครื่องมือในการวิจยั กาหนดกล ํ ุ่มตวอย ั ่างใน
การศึกษาไว้4กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มประชาชนในท้องถิ่น 2) กลุ่มผูประกอบการธ ้ ุรกิจ
ท่องเที่ยว ไดแก้ ่ผประกอบการธ ู้ ุรกิจการขนส่งธุรกิจที่พกแรม ั ธุรกิจร้านอาหารธุรกิจนาํ
เที่ยว ธุรกิจจาหน ํ ่ายของที่ระลึก และธุรกิจสปา 3) กลุ่มนักท่องเที่ยวที่เดินทางเข้ามา
ท่องเที่ยวเกาะสมุย และ 4) กลุ่มหน่วยงานที่มีส่วนสนับสนุนและมีส่วนเกี่ยวของในการ ้
จดการท ั ่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมในเกาะสม ั ุย
ผลการศึกษา พบว่า 1) บริบทวฒนธรรมด ั ้งเดั ิมของชุมชนเกาะสมุยมีโครงสร้าง
เช่นเดียวกบสั ังคมไทยทวไป ั่ ที่วิถีชีวิตผกพู นอย ั กู่ บครอบคร ั ัววดั และการคบคาไปมาหาส ้ ู่
กนในกล ั ุ่มสังคม โดยครอบครัวมีบทบาทสาคํ ญต ั ่อการเป็นหลกหร ั ือเป็นเครื่องยึดเหนี่ยว
ให้แก่สมาชิกในครอบครัว อาชีพหลกดั ้ังเดิมได้แก่การเกษตร การประมง และคาขาย ้
2) การเปลี่ยนแปลงทางวฒนธรรมของช ั ุมชนเมื่อการท่องเที่ยวเขามาในเกาะและได ้ ร้ับการ
(3)
พฒนาให ั ้กลายเป็นแหล่งรายไดหล้ กั การลงทุนพฒนาโครงสร ั ้างพ้
ืนฐานและสิ่งอานวย ํ
ความสะดวกทางการท่องเที่ยวจึงขยายตวอย ั างรวดเร ่ ็วเป็นผลใหเก้ ิดการซ้
ือขายกรรมสิทธ์ิ
ในที่ดินแก่นกลงท ั ุนท้
งชาวไทยและชาวต ั ่างประเทศเพื่อประกอบธุรกิจแต่การเติบโตเป็น
เมืองท่องเที่ยวโดยขาดการจดการท ั ี่ดีก็ทาใหํ เก้ ิดผลกระทบต่อวฒนธรรมและว ั ิถีชีวิตด้งเดั ิม
ที่ชุมชนปรับเปลี่ยนไปเพื่อใหเข้ าก้ บบร ั ิบทของธุรกิจท่องเที่ยวระบบนิเวศวิทยาถูกทาลาย ํ
อย่างรวดเร็ว โบราณสถานขาดการดูแลเอาใจใส่และความเป็นเอกลกษณ ั ์ของเกาะสมุย
เลือนหายไป 3) แนวทางการจดการท ั ่องเที่ยวที่เหมาะสมต่อความยงยั่ นทางว ื ฒนธรรมของ ั
ชุมชนเกาะสมุยน้ัน ควรดาเนํ ินการดงนั ้ี3.1) ดาเนํ ินการอนุรักษ์วฒนธรรมและว ั ิถีชีวิต
ด้ังเดิมของชุมชนควบคู่ไปกับการดูแลรักษาสภาพแวดล้อมและแหล่งท่องเที่ยว 3.2)
ดาเนํ ินการท่องเที่ยวโดยสร้างการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในพ้
ืนที่ 3.3) จดระบบการ ั
บริหารจดการท ั ่องเที่ยวให้มีคุณภาพ 3.4) พฒนาตลาดน ั ักท่องเที่ยวคุณภาพ และ 3.5) ทาํ
การพฒนาค ั ุณภาพบุคลากร 4) ผลการศึกษาดานป ้ ัญหาและอุปสรรคที่ส่งผลต่อความยงยั่ ืน
ของการจดการท ั ่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมของสม ั ุยไดแก้ ่ 4.1) ค่านิยมของทองถ ้ ิ่
นที่มีต่อความ
ทนสม ั ยั 4.2) การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของพ้
ืนที่จากการเกษตรสู่พ้
ืนที่ธุรกิจท่องเที่ยว
4.3) ภาครัฐไม่ได้ส่งเสริมการดูแลรักษามิติทางวฒนธรรมอย ั ่างจริงจัง และ 4.4) ขาด
การศึกษาวิจยเรั ื่องทุนทางวฒนธรรมท ั ี่มีคุณค่าต่อการจดการท ั ่องเที่ยวแนวทางแกไขน ้ ้ัน
ภาครัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้องต้องร่วมกันจัดทํายุทธศาสตร์การพัฒนา และแผนการ
ท่องเที่ยวที่สอดคลองก ้ บบร ั ิบททางวฒนธรรมของท ั องถ ้ ิ่
นและความยงยั่ นของทร ื ัพยากร
ขอเสนอแนะจากการศ ้ ึกษาดงนั ้ี1) จดการท ั ่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมในม ั ิติใหม่โดย
เนนก้ ิจกรรมที่ก่อใหเก้ ิดการเรียนรู้ในเชิงลึกมากยงขิ่ ้ึน 2) สนบสน ั ุนงบประมาณแก่ทองถ ้ ิ่
น
เป็นทุนดาเนํ ินงานอนุรักษ์วฒนธรรม ั และ 3) จดทั าแผนแม ํ ่บทดานว ้ ฒนธรรมของเกาะ ั
สมุยเพื่อใหม้ีจุดยนและแนวทางท ื ี่ชดเจนในการด ั าเนํ ินงานดานการอน ้ ุรักษว์ฒนธรรมและ ั
วิถีชีวิตของทองถ ้ ิ่
น ผลการวิจยนั ้ีสามารถนาไปศ ํ ึกษาต่อในประเด็นที่น่าสนใจ ไดแก้ ่1)
ควรมีการศึกษาถึงแนวทางการฟ้
ืนฟูและอนุรักษศ์ิลปวฒนธรรมและว ั ิถีชีวิตด้งเดั ิมของแต่
ละชุมชนในพ้
ืนที่เกาะสมุย เพื่อต่อยอดสู่การจดทั าแผนแม ํ ่บทด้านวฒนธรรม ั และการ
ส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวฒนธรรม ั 2) ศึกษาถึงความหลากหลายทางวฒนธรรมในพ ั ้
ืนที่
เกาะสมุย เพื่อให้ท้งวั ฒนธรรมเก ั ่าและใหม่กลมกลืนอยู่ดวยก ้ นอย ั ่างเหมาะสม 3) ควรมี
การศึกษาถึงแนวทางการพฒนาส ั ินคาของท ้ ี่ระลึกเพื่อการท่องเที่ยว โดยนาแนวค ํ ิดดาน้
วฒนธรรมและความเป ั ็นเอกลกษณ ั ์ของเกาะสมุยมาประยกตุ ใช์
Links
BibTeX (Download)
@book{วิชชุตา2006,
title = {แนวทางการจัดการอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเพื่อความยั่งยืนทางวัฒนธรรมและวิถีชีวิต : กรณีศึกษา อ.เกาะสมุย จ.สุราษฎร์ธานี},
author = {วิชชุตา ให้เจริญ},
editor = {วิชชุตา ให้เจริญ},
url = {http://tourism.inter.sru.ac.th/wp-content/uploads/sites/66/2016/08/แนวทางการจัดการอุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเพื่อความยั่งยืนทางวัฒนธรรมและวิถีชีวิต.pdf},
year = {2006},
date = {2006-01-01},
abstract = {งานวิจัยเรื่อง “แนวทางการจดการอ ั ุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเพื่อความยั่งยืนทางวัฒนธรรมและวิถีชีวิต : กรณีศึกษาอาเภอเกาะสมุย จังหวัดสุราษฎร์ธานี” มีวตถั ุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาวัฒนธรรมด้ังเดิมของชุมชนเกาะสมุย 2) ศึกษาการเปลี่ยนแปลงทาง
วฒนธรรมจากอ ั ุตสาหกรรมท่องเที่ยวของเกาะสมุย 3) กําหนดแนวทางการจัดการ
ท่องเที่ยวที่เหมาะสมต่อความยงยั่ นทางว ื ฒนธรรมของช ั ุมชนเกาะสมุยและ 4) ศึกษาปัญหา
อุปสรรคและแนวทางแกไขเพ ้ ื่อความยงยั่ ืนของการท่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมของเกาะสม ั ุย
จงหว ั ดสั ุราษฎร์ธานีโดยใชว้ิธีการวิจยเชั ิงคุณภาพ ไดแก้ ่การสมภาษณ ั ์แบบไม่เป็นทางการ
(Non-Structural) การสัมภาษณ์เชิงลึก (In-dept Interview) การจดสนทนากล ั ุ่มแบบเจาะจง
(Focus Group) และการจดเวท ั ีประชุม เป็นเครื่องมือในการวิจยั กาหนดกล ํ ุ่มตวอย ั ่างใน
การศึกษาไว้4กลุ่ม ได้แก่ 1) กลุ่มประชาชนในท้องถิ่น 2) กลุ่มผูประกอบการธ ้ ุรกิจ
ท่องเที่ยว ไดแก้ ่ผประกอบการธ ู้ ุรกิจการขนส่งธุรกิจที่พกแรม ั ธุรกิจร้านอาหารธุรกิจนาํ
เที่ยว ธุรกิจจาหน ํ ่ายของที่ระลึก และธุรกิจสปา 3) กลุ่มนักท่องเที่ยวที่เดินทางเข้ามา
ท่องเที่ยวเกาะสมุย และ 4) กลุ่มหน่วยงานที่มีส่วนสนับสนุนและมีส่วนเกี่ยวของในการ ้
จดการท ั ่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมในเกาะสม ั ุย
ผลการศึกษา พบว่า 1) บริบทวฒนธรรมด ั ้งเดั ิมของชุมชนเกาะสมุยมีโครงสร้าง
เช่นเดียวกบสั ังคมไทยทวไป ั่ ที่วิถีชีวิตผกพู นอย ั กู่ บครอบคร ั ัววดั และการคบคาไปมาหาส ้ ู่
กนในกล ั ุ่มสังคม โดยครอบครัวมีบทบาทสาคํ ญต ั ่อการเป็นหลกหร ั ือเป็นเครื่องยึดเหนี่ยว
ให้แก่สมาชิกในครอบครัว อาชีพหลกดั ้ังเดิมได้แก่การเกษตร การประมง และคาขาย ้
2) การเปลี่ยนแปลงทางวฒนธรรมของช ั ุมชนเมื่อการท่องเที่ยวเขามาในเกาะและได ้ ร้ับการ
(3)
พฒนาให ั ้กลายเป็นแหล่งรายไดหล้ กั การลงทุนพฒนาโครงสร ั ้างพ้
ืนฐานและสิ่งอานวย ํ
ความสะดวกทางการท่องเที่ยวจึงขยายตวอย ั างรวดเร ่ ็วเป็นผลใหเก้ ิดการซ้
ือขายกรรมสิทธ์ิ
ในที่ดินแก่นกลงท ั ุนท้
งชาวไทยและชาวต ั ่างประเทศเพื่อประกอบธุรกิจแต่การเติบโตเป็น
เมืองท่องเที่ยวโดยขาดการจดการท ั ี่ดีก็ทาใหํ เก้ ิดผลกระทบต่อวฒนธรรมและว ั ิถีชีวิตด้งเดั ิม
ที่ชุมชนปรับเปลี่ยนไปเพื่อใหเข้ าก้ บบร ั ิบทของธุรกิจท่องเที่ยวระบบนิเวศวิทยาถูกทาลาย ํ
อย่างรวดเร็ว โบราณสถานขาดการดูแลเอาใจใส่และความเป็นเอกลกษณ ั ์ของเกาะสมุย
เลือนหายไป 3) แนวทางการจดการท ั ่องเที่ยวที่เหมาะสมต่อความยงยั่ นทางว ื ฒนธรรมของ ั
ชุมชนเกาะสมุยน้ัน ควรดาเนํ ินการดงนั ้ี3.1) ดาเนํ ินการอนุรักษ์วฒนธรรมและว ั ิถีชีวิต
ด้ังเดิมของชุมชนควบคู่ไปกับการดูแลรักษาสภาพแวดล้อมและแหล่งท่องเที่ยว 3.2)
ดาเนํ ินการท่องเที่ยวโดยสร้างการมีส่วนร่วมของทุกภาคส่วนในพ้
ืนที่ 3.3) จดระบบการ ั
บริหารจดการท ั ่องเที่ยวให้มีคุณภาพ 3.4) พฒนาตลาดน ั ักท่องเที่ยวคุณภาพ และ 3.5) ทาํ
การพฒนาค ั ุณภาพบุคลากร 4) ผลการศึกษาดานป ้ ัญหาและอุปสรรคที่ส่งผลต่อความยงยั่ ืน
ของการจดการท ั ่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมของสม ั ุยไดแก้ ่ 4.1) ค่านิยมของทองถ ้ ิ่
นที่มีต่อความ
ทนสม ั ยั 4.2) การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างของพ้
ืนที่จากการเกษตรสู่พ้
ืนที่ธุรกิจท่องเที่ยว
4.3) ภาครัฐไม่ได้ส่งเสริมการดูแลรักษามิติทางวฒนธรรมอย ั ่างจริงจัง และ 4.4) ขาด
การศึกษาวิจยเรั ื่องทุนทางวฒนธรรมท ั ี่มีคุณค่าต่อการจดการท ั ่องเที่ยวแนวทางแกไขน ้ ้ัน
ภาครัฐและเอกชนที่เกี่ยวข้องต้องร่วมกันจัดทํายุทธศาสตร์การพัฒนา และแผนการ
ท่องเที่ยวที่สอดคลองก ้ บบร ั ิบททางวฒนธรรมของท ั องถ ้ ิ่
นและความยงยั่ นของทร ื ัพยากร
ขอเสนอแนะจากการศ ้ ึกษาดงนั ้ี1) จดการท ั ่องเที่ยวเชิงวฒนธรรมในม ั ิติใหม่โดย
เนนก้ ิจกรรมที่ก่อใหเก้ ิดการเรียนรู้ในเชิงลึกมากยงขิ่ ้ึน 2) สนบสน ั ุนงบประมาณแก่ทองถ ้ ิ่
น
เป็นทุนดาเนํ ินงานอนุรักษ์วฒนธรรม ั และ 3) จดทั าแผนแม ํ ่บทดานว ้ ฒนธรรมของเกาะ ั
สมุยเพื่อใหม้ีจุดยนและแนวทางท ื ี่ชดเจนในการด ั าเนํ ินงานดานการอน ้ ุรักษว์ฒนธรรมและ ั
วิถีชีวิตของทองถ ้ ิ่
น ผลการวิจยนั ้ีสามารถนาไปศ ํ ึกษาต่อในประเด็นที่น่าสนใจ ไดแก้ ่1)
ควรมีการศึกษาถึงแนวทางการฟ้
ืนฟูและอนุรักษศ์ิลปวฒนธรรมและว ั ิถีชีวิตด้งเดั ิมของแต่
ละชุมชนในพ้
ืนที่เกาะสมุย เพื่อต่อยอดสู่การจดทั าแผนแม ํ ่บทด้านวฒนธรรม ั และการ
ส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวฒนธรรม ั 2) ศึกษาถึงความหลากหลายทางวฒนธรรมในพ ั ้
ืนที่
เกาะสมุย เพื่อให้ท้งวั ฒนธรรมเก ั ่าและใหม่กลมกลืนอยู่ดวยก ้ นอย ั ่างเหมาะสม 3) ควรมี
การศึกษาถึงแนวทางการพฒนาส ั ินคาของท ้ ี่ระลึกเพื่อการท่องเที่ยว โดยนาแนวค ํ ิดดาน้
วฒนธรรมและความเป ั ็นเอกลกษณ ั ์ของเกาะสมุยมาประยกตุ ใช์ },
note = {ทุนวิจัยจากสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.)},
keywords = {Cultural and way of life, Research result},
pubstate = {published},
tppubtype = {book}
}